Aralık 2014 Uluslararası Guadalajara Kitap Fuarı İzlenimleri

Geçen haftalarda Meksika’da düzenlenen, fellowship programı davetlisi olarak gittiğim, FIL Uluslararası Guadalajara Kitap Fuarı (Freia Internacional del Libro de Guadalajara) ile ilgili izlenimlerimi sizlere aktarmak istiyorum.

Guadalajara Üniversitesi tarafından 28 yıldır düzenlenen ve bir üniversite tarafından düzenlenen tek kitap fuarı olma özelliği taşıyan FIL’in bu seneki teması çocuk ve gençlik edebiyatı olarak belirlenmişti. Bu sebeple fellowship programındaki (dostluk ve çalışma grubu da diyebiliriz) İspanyolca dışındaki anadillerde bağımsız yayıncılık yapan yayınevlerinden seçilen 8 editörden biriydim. Diğer arkadaşlarım Yeni Zelanda, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Tayvan, İsveç ve Brezilya’dandı. Güzel bir ekiptik. Grupta, çok satan kitaplar değil de edebiyat türünde kitaplar yayımlamayı tercih eden bir yayıncılık anlayışı hâkimdi.

6 gün süren bu programda herkes ülkesindeki çocuk edebiyatı yayıncılığı ile ilgili bir sunum yaptı. 20 milyona yaklaşan çocuk ve genç nüfusumuz herkes için dikkat çekiciydi. Bu ortak çalışmalarda ülkemize özgü olduğunu düşündüğüm bazı konuların/sıkıntıların aslında evrensel olduğunu fark ettim.

1. “Bir hikâye/kitap yazdım ve çocuklar bayıldı, yayınlatmak istiyorum,” diyen öğretmenler,

2. Kitapla ilgili yayınevine telefon açıp şikâyette bulunan öğretmen ve veliler,

3. Resim/metin uyarlama sorunları,

4. Bir kahveye 5 dolar verip alırken 10 dolarlık bir kitabın pahalı bulunması gibi serzenişler hepimizin ortak paydasıydı.

Fil Rights Exchange en la 28 Feria Internacional del Libro Guadalajara, Guadalajara, Mexico,03 de Diciembre , 2014. ( © FIL/Pedro Andres)

Bununla birlikte İspanyolca ve Portekizce yayıncılık yapan birçok yayınevi ile bir araya geldiğimizde bu yayıncıların kitapevlerinde çocuk kitaplarına yer bulunamaması, çocuk kütüphanelerinin yeterli olmaması, satış konusunda okullarla bağlantılı çalışmaları gibi sorunları dile getirdiğine şahit oldum. Bizden farklı olarak Latin Amerika ülkelerinde devletin yayınevlerinden edebiyat türündeki kitapları aldığı ve okullara/kütüphanelere dağıttığı bilgisini de paylaştılar.

Ibero-America diye adlandırdıkları İspanyolca ve Portekizce konuşulan ülkelerdeki çocuk ve gençlik edebiyatını teşvik etmek amacıyla 2005’ten beri La Fundación SM tarafından bir ödül veriliyor. Yine Ibero-Americalı illüstratörleri tanıtmak amacıyla bir katalog yayımlanıyor. (Katalogun tasarımı da bir o kadar dikkat çekici.) Kataloga seçilen illüstrasyonlar Bologna’daki gibi fuar süresince bir salonda sergilendi. Artistik diyebileceğimiz çok sayıda kitap vardı.

Yılda 5 kitap yayınlayan yayınevleri çoğunluktaydı. Latin Amerika ülkeleri arasında çocuk yayıncılığında Arjantin öncülük yapıyor. Liste Kolombiya, Meksika ve İspanya olarak devam ediyor.  Çeviri kitaplar konusunda Brezilya’nın yüzdesi oldukça yüksek; hak alım-satımı için kitapları hem Portekizce hem de İspanyolca yayımlıyorlar. Grafik/çizgi roman üretiminde Meksika öncülük ediyor. Meksika’da okuma oranı düşük olduğu halde bu türe ilgi oldukça yoğun. Elektronik yayıncılık ve e-kitap oranı Latin Amerika ülkelerinin üretiminde oldukça düşük bir yüzdeye sahip. Çocuk kitaplarının telif satışı ile ilgilenen fazla sayıda ajans olmamakla birlikte ajans sayısının gün geçtikçe arttığı söylendi.

Guadalajara Kitap Fuarı, tıpkı İstanbul Kitap Fuarı gibi 10 gün süren hem halka hem de ajanslara açık bir fuar. Fuarda çocuk yayıncıları için değil çocuklar için ayrı bir salon tahsis edilmişti. Burada sadece kitaplar değil çocuklar için hazırlanmış birçok etkinlik, okuma alanı ve bir konser salonu vardı.